Wakacyjny czas sprzyja oderwaniu od bieżącej sytuacji politycznej. Nie muszę więc śledzić aktualnych wyczynów kontrabandzistów przemycających w bagażnikach jakiś towar, nie muszę słuchać popisów wokalnych czy choreograficznych emerytów i rencistów z epoki świetności SB i ORMO, aktywizujących się w życiu publicznym. Jednak są wydarzenia, które zmuszają do poważnych refleksji.

25 lipca przypada 50 rocznica publikacji encykliki Pawła VI „Humanae vitae”. Ciekawy był ten rok 1968. Rok z jednej strony eskalacji neomaltuzjanizmu. Przekonanie Malthusa wyrażone w jego „Eseju o teorii ludności” z końca XVIII wieku prognozowało przyrost geometryczny ludności wobec zaledwie arytmetycznego przyrostu środków do życia. Ponieważ, gdyby ta teoria była prawdziwa, pewnie w połowie XX wieku byłoby nas ok. 96 mld na ziemi, trzeba było ochłodzić nieco te katastroficzne poglądy. Ale obniżono tylko temperaturę, a teorię złagodzoną - podtrzymano. Lata 60. to eskalacja fobii, a fobie - także ta przed przeludnieniem - przenikają dość intensywnie ludzkie życie.

Rok 1968 to rok rewolucji seksualnej. To rok, w którym miłość osobową zdetronizowano w ludzkim życiu, wprowadzając w jej miejsce użycie, uprzedmiotowienie drugiego dla zaspokojenia własnej przyjemności seksualnej.

W takim klimacie pojawia się dyskusja wewnątrz Kościoła. Jan XXIII zwołuje w 1963 roku międzynarodową komisję teologiczną. Sam fakt jej zwołania, sam fakt jej prac i fakt pluralizmu opinii w jej zakresie działań był czymś nowym. Komisja prowadziła prace dalej, po śmierci Jana XXIII, za pontyfikatu Pawła VI. Wyniki jej prac nie były jednoznaczne. I wtedy Paweł VI stanął wobec dramatu wyboru - jaką opcję wybrać: uległości wobec ducha czasu, czy wierności wobec ducha Prawdy?

Jego wybór miał być zarazem wyborem Kościoła w dobie aggiornamento. Za czym Kościół się opowie? Czy i jakie są granice obecności Kościoła w świecie współczesnym? Jakie są granice dialogu ze światem?

Trzeba o tych aspektach pamiętać. Data publikacji encykliki przypada już po kulminacji rewolucji obyczajowej we Francji. W maju 1968 r. padło na ulicach Paryża to hasło: „zabrania się zabraniać”. A Kościół Pawła VI podjął się przypomnienia, że Jego misją jest zabronić używać człowieka jako przedmiotu dla zaspokojenia popędu seksualnego.

Paweł VI miał odwagę zabronić. W tej odważnej, autentycznie odważnej decyzji miał wspomożenie. Przypuszcza się z dużą dozą pewności, że Paweł VI znał „Miłość i odpowiedzialność” Karola Wojtyły. Wiemy z pewnością, że otrzymał od krakowskiego Arcybiskupa  tzw. „Memorandum krakowskie”, które stanowiło intelektualne wsparcie dla podejmowanych decyzji.

Paweł VI zatem zabronił instrumentalizacji człowieka i jego miłości i zarazem odsłonił jej autentyczne piękno. Wtedy runęła na niego część tak zwanego świata postępowych katolików. Oskarżano papieża o brak kompetencji i nieomylności, proponowano zmianę kryteriów oceny moralnej czynu, ustanowiono sumienia sędziami we własnych sprawach i to sędziami instancji wyższej niż sam Bóg. Gdzie bylibyśmy dziś bez „Humanae vitae”?