Witamy serdecznie na stronie internetowej Oddziału Łódzkiego
Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy.

Mamy nadzieję, że ułatwimy Państwu docieranie do rzetelnej informacji. Tutaj chcemy prezentować wielkość oraz problemy naszego Kościoła, zagadnienia społeczne, cywilizacyjne, publikacje członków Stowarzyszenia, stanowiska w ważnych kwestiach. Nie będziemy konkurować w informacjach bieżących z innymi portalami (niektóre z nich wskazujemy w odnośnikach), natomiast gorąco zapraszamy do lektury wszystkich tekstów - ich aktualność znacznie przekracza czas prezentacji na stronie głównej. Zachęcamy do korzystania z odnośników: "Publikacje" i "Polecane". Mamy nadzieję na stały rozwój strony dzięki aktywnej współpracy użytkowników. Z góry dziękujemy za materiały, uwagi, propozycje.
Prosimy kierować je na adres: lodz@katolickie.media.pl

Jan Bodakowski - Manipulacja w mediach

Relacje mediów z Marszu Niepodległości były klasycznym przejawem manipulacji w mediach. Przepychanki na placu Konstytucji (wiele wskazuje że wynikające z nieuzasadnionej agresji policji i eskalowane przez prowokatorów podburzających nieodpowiedzialne osoby) stały się fundamentem do wytworzenia z prawdziwych elementów misternego kłamstwa. Zamieszki w których brało kilkadziesiąt osób (na 210 zatrzymanych tego dnia, 36 identyfikowało się z nacjonalizmem, a 174 to działacze lewicy w tym większości Niemcy) posłużyły mediom do ukrycia przed opinią publiczną gigantycznego kilkudziesięciotysięcznego Marszu Niepodległości, który godnie, bez ekscesu i jakiejkolwiek asysty policji przeszedł pół Warszawy (mijając najważniejsze budynki państwowe). Media bezczelnie kłamały że uczestnicy Marszu brali udział w zamieszkach na placu Konstytucji, podczas gdy uczestnicy Marszu szli w Marszu który znajdował się w innym miejscu Warszawy.

Manipulacji w mediach poświęcona jest książka psychologów Marka i Wojciecha Wareckich „Woda z mózgu. Manipulacja w mediach” wydana przez wydawnictwo Fronda. Kształt edytorski publikacji podobny jest do podręczników z psychologii społecznej i poradników. Celem autorów było danie czytelnikom broni do walki z manipulacją. Lekturę ułatwia to że pozycja jest napisana przystępnym językiem.

Manipulacja to świadoma taktyka przekonywania w taki sposób by manipulowany nie był świadomy że jest poddany manipulacji. Manipulacja wpływa na myślenie ofiary i jej emocje. Nie liczy się z potrzebami i interesami ofiary, ma na celu tylko korzyść manipulanta. Manipulant zaspakaja swoje potrzeby kosztem innych. Manipulowany musi wierzyć „że wszystko robi z własnej nieprzymuszonej woli”. Manipulowany daje się ma manipulować bo: nie chce ukazywać swoich słabych stron, nie chce dać się zranić, chce akceptacji, ulega światopoglądowi grupy.

Wyróżnia się kilka rodzajów manipulacji.

- Automatyzm psychologiczny bazuje na tym że ludzie na pewne bodźce reagują bezrefleksyjnie.

- Manipulacja otoczeniem polega na kreacji takie otoczenia by manipulowany reagował zgodnie z zapotrzebowaniem.

- Manipulacja własnym wizerunkiem.

Jest kilkanaście typów manipulacji wykorzystując:

- argumenty personalne,

- relatywizm,

- wnioskowanie pozbawione sensu,

- przeinaczanie i przeinterpretowywanie cudzych wypowiedzi,

- oddziaływanie na emocje,

- fabrykowanie konsekwencji,

- kreowanie świata z nieprawdziwych przesłanek,

- manipulowanie znaczeniem słów,

- społeczne dowody słuszności,

- odwoływanie się do autorytetów,

- stereotypy.

Manipulować można także wykorzystując dysonans poznawczy który powoduje że ludzie zachowujący się wbrew swoim poglądom racjonalizują swoje zachowania (znajdują uzasadnienie, usprawiedliwienie, dla swoich zachowań).

Teorie manipulacji jako oręża wojny opisał przed wiekami w Chinach Sun Zi w „Sztuce wojny”. Ten chiński myśliciel zalecał by niszczyć przeciwnika za pomocą:

- dyskredytacji wszystkiego co jest wartościowe u przeciwnika,

- dyskredytacji przywódców przeciwnika,

- demoralizacji przywódców przeciwnika,

- dezorganizacji władz, życia społecznego i gospodarki u przeciwnika,

- współpracy ze wszystkimi w celu zniszczenia przeciwnika ,

- kreowania buntu pokoleniowego w społeczności przeciwnika,

- ośmieszania tradycji przeciwnika,

- demoralizacji społeczeństwa przeciwnika za pomocą popkultury i swobody seksualnej,

- wywiadu.

Najważniejszym elementem niszczenia przeciwnika była dla Sun Zi demoralizacja.

Mistrzami manipulacji byli komuniści. Komuniści w Polsce wypromowali nieprawdziwy obraz podziemia antykomunistycznego, ukryli zapaść cywilizacyjną wynikającą z komunistycznej władzy, korzenie establishmentu komunistycznego i rolę bezpieki w systemie. Manipulacja komunistyczna w Polsce rozpowszechniła tożsamość lewicową i demoralizacje. By skutecznie manipulować komuniści zapewnili sobie monopol medialny w PRL. Dodatkowo propaganda PRL wykreowała wiele nieprawdziwych i szkodliwych mitów (pozytywnej roli Jaruzelskiego i Kiszczaka, nieuchronności stanu wojennego, groźby sowieckiej interwencji w latach osiemdziesiątych, rzetelności Urbana, niewielkiej liczby tajnych współpracowników bezpieki, i wielu innych dokładnie opisanych przez autorów książki).

W III RP głównymi tematami manipulacji był: Jan Paweł II, Kościół Katolicki, historia Polski. W ramach manipulacji: kreowano pozytywny obraz Niemiec, obarczano odpowiedzialnością za holocaust Polaków, kreowano na zachodzie negatywny wizerunek Polski i pozytywny wizerunek Rosji. W wyniku manipulacji narzucono politycznie poprawny dyskurs w kwestii: homoseksualizmu, in vitro i aborcji. Manipulujące Polakami media w III RP: ukrywają szkodliwą działalność lewicy i kreują negatywny wizerunek PIS [autorzy świadomie lub nieświadomie nie dostrzegają że media tak kreują wizerunek PIS by wmówić anty systemowym wyborcom PIS nieprawdziwą tezę jakoby PIS był partią anty systemową].

Dla autorów publikacji wydanej przez Frondę głównym manipulatorem w III RP była „gazeta wyborcza”. „Gazeta wyborcza” celowo grała na emocjach przeciwników. Teksty „wyborczej” były celowymi prowokacjami. Sprowokowani tekstami „wyborczej” Polacy mieli postępować nierozsądnie, swoje słuszne poglądy kompromitować emocjonalnymi wypowiedziami. „Wyborcza” przejaskrawiała i przerysowywała poglądy Polaków by jej kompromitować. Swoich krytyków „gazeta wyborcza” uciszała wyniszczała wytaczając im kosztowne procesy. Doskonale destruktywną rolę „gazety wyborczej” opisał w „Michnikowszczyźnie” Rafał Ziemkiewicz. Ziemkiewicz celnie zauważył religijny fanatyzm sekty czytelników „wyborczej”.

Jednymi z podstawowych pojęć w dyskusji o manipulacji w mediach jest perswazja i manipulacja. W perswazji odbiorca jest świadomy intencji nadawcy, w manipulacji odbiorca jest nie świadomy intencji nadawcy.

Destruktywna rola mediów polega na tym że media manipulują, wysyłają komunikaty perswazyjne i wartościują (czyli wmawiają co jest dobre a co złe). Media opiniotwórcze zazwyczaj manipulują i perswadują w celu ukształtowania opinii społecznej i skłonienia ludzi do pożądanych zachowań. Z mediów warto jednak korzystać o ile jest się świadomym konsumentem – nie ulega się rzekomym autorytetom, nie przesadza się z konsumpcją, korzysta się z tych mediów które są zgodne z naszą moralnością.

Konsumenci są manipulowani przez media w celu odebrania im pieniędzy (przez międzynarodowe korporacje czy lewicowy establishment). Media są też instrumentem utrzymania kontroli nad społeczeństwem. Instrument ten, za pośrednictwem byłych tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa, wykorzystują postkomuniści. Powodem destruktywnej działalności mediów jest też tożsamość i złośliwość dziennikarzy, partykularne interesy właścicieli mediów. Dziennikarze mogą tak podawać informacje by widzowie dochodzili do fałszywych wniosków. Tak rozmawiać z gośćmi by wykreować ich negatywny wizerunek. Atrakcyjnie przedstawiać wygodne informacje, nieatrakcyjnie przedstawiać niewygodne informacje. Kłamstwa dziennikarzy mają masową siłę rażenia. Dziennikarz kłamią:

- bo się to im opłaca,

- ponieważ boją się mówić prawdy,

- by zyskać akceptacje środowiska,

- z głupoty i braku wiedzy,

- bo do tego ich zatrudniono,

- ponieważ udają ekspertów,

- z pobudek ideowych,

- by mieć lepszą samoocenę.

Kłamać dziennikarze (jak i wszyscy inni) mogą poprzez mówienie nieprawdy lub przemilczanie prawdy.

Media w celu manipulowania postawami i zachowaniami odbiorców wykorzystują w manipulacji:

- Autorytety by kłamstwo było bardziej wiarygodne.

- Fakt że odbiorca nie ma jak zweryfikować kłamstwa.

- Mechanizm podawania dwu naraz wiadomości by odbiorca wysnuł fałszywe wnioski.

- Mieszanie prawdy z kłamstwem.

- Komentowanie prawdziwej informacji.

- Umieszczanie prawdziwej informacji w kontekście wypaczającym jej sens.

- Wtrącanie na marginesie tendencyjnej informacji na inny temat.

- Nadanie nieproporcjonalnie dużej wagi informacji w celu wywołania wybuchu emocji.

- Zniekształcenie informacji w celu wywołania wybuchu emocji.

- Podanie nieprawdziwej informacji jako faktu.

- Podanie informacji tak by odbiorca sam doszedł do wniosków pożądanych przez nadawce.

Media wywołują u odbiorców również naśladownictwo tak by odbiorcy naśladowali zachowania w mediach. Informacje tendencyjną uwiarygodnia się poprzez wykorzystanie autorytetu do nadania komunikatu, i ukrywanie rzeczywistych intencji nadawcy. Dla nadawcy zmanipulowanego komunikaty najlepiej jest jeżeli by odbiorca nie miał jak zweryfikować komunikatu.

Świadomość odbiorców media zmieniają poprzez intoksykacje. „Intoksykacja to stopniowe, konsekwentne i stałe wprowadzanie w strumień prawdziwych i wartościowych informacji, pojęć i związków znaczeniowych nieprawdziwych, niepełnych lub częściowo prawdziwych, w celu zmiany obrazu świata odbiorcy na drodze modyfikacji” tego jak definiuje odbiorca wyznawane wartości. Sposób myślenia i postrzeganie rzeczywistości zmieniał też język wtłaczany odbiorcom przez nadawców komunikatów.

Elementem destruktywnej roli mediów jest negatywne naznaczanie i wykluczanie z życia społecznopolitycznego: patriotów, wiernych bio etycznemu nauczaniu kościoła (przeciwników aborcji i eutanazji), krytyków Unii Europejskiej, krytyków rzekomych autorytetów, nie modernistów, nie żydofilów, osób wolnych od islamofobii, zwolenników lustracji i homofobów.

Autorzy publikacji wydanej przez Frondę do szkodliwych manipulatorów zaliczyli: Adama Michnika, Tomasza Lisa, „gazetę wyborczą” i TVN. TVN połączył dwie formy manipulacji medialnej, z jednej strony obiecuje awans społeczny za wdrukowanie wartości i postaw TVN w swoją świadomość (jest to metoda stosowana przez „gazetę wyborczą”), a z drugiej upowszechnia dehumanizującą rozrywkę dla plebsu (metoda prasy kolorowej). Destrukcyjna rola „gazety wyborczej” w dziedzinie manipulacji medialnej polegała między innymi na wspieraniu przez środowisko „gazety wyborczej” działań na rzecz niedopuszczenia do ukarania zbrodniarzy komunistycznych, zachowaniu przez postkomunistów ukradzionego majątku narodowego, zmonopolizowaniu przez środowisko „gazety wyborczej” wpływu na społeczeństwo.

W internecie manipulacja przeprowadzana jest za pomocą:

- Szumu informacyjnego (czyli podawania tylu informacji by w ich zalewie utonęły ważne informacje).

- Bezczelnego głoszenia kłamstw by ludzie mogli z kłamstwa i prawdy stworzyć kompromisowe półprawdy.

- Przekazywania sprzecznych informacji by stworzyć chaos informacyjny (i ukryć w nim prawdę).

- Upowszechniania schematów i stereotypów.

Autorzy książki zwrócili również uwagę że internetowe archiwa gazet mają charakter orwellowski – zmieniają swoją zawartość zależnie od potrzeby. Tworzona jest też w internecie fałszywa opinia publiczna (opłacani forumowicze).

By nie ulec manipulacji należy kontrolować swoje reakcje i zdawać sobie sprawę że jest się podatnym na manipulacje. Bycie świadomym konsumentem mediów, tak by unikać zostania ofiarą manipulacji, wymaga:

- korzystania z kilku źródeł informacji (by konfrontować swoje poglądy z innymi),

- unikania emocji w postrzeganiu rzeczywistości,

- unikania traktowania osób występujących w mediach jako ekspertów (tylko dlatego że wypowiadają się publicznie),

- świadomości że telewizja może tak prezentować występującą osobę by wzbudzić do niej niechęć lub sympatie,

- wysupłania z komentarzy politycznych wartościowych informacji,

- wiedzy o tym że o doborze informacji (czy wiadomość się ukazuje, czy nie, ile czasu jest prezentowana, kiedy i jakim jest opatrzona komentarzem) decyduje redakcja,

- pamięci że w mediach pracują zawodowi kłamcy,

- świadomości że człowiek jest biologicznie uwarunkowany by w pewne argumenty wierzyć (niezależnie czy są prawdziwe czy nie).

W ramach kontrolowania przekazu należy sprawdzić czy:

- ekspert ekspert rzeczywistym ekspertem,

- ekspert jest ekspertem w danej sprawie,

- ekspertyza jest zgodna z zasadami rządzącymi nauką,

- ekspert jest bez strony.

- oraz jak daną sprawę oceniają inni eksperci, i jaka jest wiarygodność dowodów.

Z badań nad wypowiedziami ekspertów wiadomo że eksperci częściej się mylą niż mają racje. Eksperci mają racje tylko w 33% swoich wypowiedzi (jest to mniejszy odsetek niż gdy zdamy się na ślepy traf). Najgorszymi ekspertami są eksperci nieustannie występujący w mediach. Media doceniają nie wiarygodnych ekspertów ale tych ekstremistycznych w swoich poglądach.

Media narzucają odbiorcom: wybory konsumenckie, modę, co jest prawdą a co nie,. Media demoralizują, kreują rzekome autorytety i nową moralność, skłaniają do konformizmu, kreują stereotypy, żerują na typowych dla ludzi reakcjach psychicznych. Odbiorcy komunikatów bardzo szybko zaczynają grać narzucone im role. Ludzi łatwo dają się namówić do łamania wszelkich norm.

Jedną z form manipulowania ludźmi jest neuromarketing. Wiedza z neurologii pozwalająca na skłaniać ludzi do zakupów. Tak by konsument był przekonany że sam podjął decyzje. W takiej formie manipulacji bardziej skuteczne jest odwoływanie się do symboli niż do jednoznacznego przekazu.

Do manipulowania używa się sofizmatów (tak robili i sofiści, scjentolodzy oraz osoby wykorzystujące neurolingwistyczne programowanie). Sofizmatami są:

- niespójności składniowe (człony wypowiedzi nie są ze sobą związane),

- wieloznaczności,

- niedopowiadania,

- ekwiwokacji (przeinterpretowania wypowiedzi dyskutanta),

- wypowiedzi nonsensownej,

- paralogizmy (rozumowania prowadzące do fałszywych wniosków),

- zapętlanie wypowiedzi,

- dowodzenie lub obalanie innej tezy niż ta która jest przedmiotem dyskusji).

- paradoksy.

W manipulowaniu wykorzystywana jest też wiedza o psychologi tłumu. W tłumie ludzie tracą swoją indywidualność. Zarażają się ideami i zachowaniami (często odmiennymi od indywidualnych zachowań). Tłum daje uczestnikom poczucie siły. W tłumie człowiek podatny jest na sugestie, traci samokontrolę. W tłumie zanika zdolność poprawnego postępowania. Tłum jest: impulsywny, drażliwy, irracjonalny, pozbawiony krytycyzmu, łatwowierny, niemoralny, oczekuje na instrukcje, podatny na rozkazy. Tłum nie potrafi zapanować nad swoimi odruchami, myśli obrazami i symbolami. Tłum ulega powtarzalnym komunikatom. W tłumie ludzie zarażają się poglądami i emocjami.

W „Wodzie z mózgu” poruszone są też inne tematy. Zaplanowanie i przeprowadzenie transformacji ustrojowej przez sowietów. Zaprojektowanie realiów III RP przez MSW PRL i PZPR. Niszczenie zdrowych relacji społecznych przez media w III RP. Historia sowieckich manipulacji. Monopolizacja polskich mediów przez zagranice.

Ta wydana przez Frondę wartościowa pozycja niestety ma kilka minusów których warto być świadomym. Minusem książki jest to że autorzy wielokrotnie powtarzają zmanipulowane komunikaty – komunikaty które wykreowały Lecha Kaczyńskiego i PIS ma obrońców Polski i polskości (podczas gdy PIS wspierał integracje z UE, a bracia Kaczyńscy są jak wszyscy politycy wykorzenieni z katolicyzmu i idei narodowych). Czytelnik znający podstawy mechanizmów manipulacji odnosi wrażenie że pisanie prawdy o PO, PZPR, PRL czy mediach służy autorom do stworzenia nieprawdziwej operacyjnej legendy PIS. Minusem publikacji jest też przedstawianie przez autorów jako autorytetu Józefa Kosseckiego. Minusem w narracji jest to że autorzy zamiast skupić się na opisie mechanizmów, większość swojego wysiłku skupili na przedstawianiu ilustracji swoich tez.

Jan Bodakowski

za:

Copyright © 2017. All Rights Reserved.