Wokół Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów – Łódź, 22-24 marca 2019
– pokazy filmu „Paszporty Paragwaju”
– wystawa „Akcja »Żegota« Polski Podziemnej”
– uroczystości pomnikowe

W ramach obchodów ustanowionego w ubiegłym roku Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi organizuje 22 marca 2019 r. (piątek) w Muzeum Kinematografii w Łodzi (Plac Zwycięstwa 1) projekcje filmu dokumentalnego „Paszporty Paragwaju”. W godz. 11.00-12.30 odbędzie się pokaz dla uczniów, w godz. 17.00-18.30 zapraszamy na pokaz otwarty. Pokazy poprzedzi wykład dr. hab. Janusza Wróbla, pracownika Oddziałowego Bura Badań Historycznych łódzkiego IPN.

Film „Paszporty Paragwaju” w reżyserii Roberta Kaczmarka opowiada mało znaną historię współpracy polsko-żydowskiej, której celem nadrzędnym było życie drugiego człowieka. W latach 1942–1943 w poselstwie RP w Bernie funkcjonowała nieformalna grupa złożona z polskich dyplomatów oraz działaczy organizacji żydowskich. Wspólnie działali na rzecz uzyskiwania paszportów państw Ameryki Południowej. Fałszywe dokumenty trafiały do Żydów w okupowanej Europie, którzy dzięki nim uniknęli w większości wywózek do niemieckich obozów zagłady. Posiadacze tych paszportów trafiali do obozów dla internowanych w Niemczech (Tittmoning, Liebenau, Bölsenberg) oraz do okupowanej Francji (Vittel). Część z nich doczekała końca wojny. Rodziny wielu ocalonych dopiero dziś dowiadują się, komu tak naprawdę zawdzięczają życie. Do grupy działającej przy polskim poselstwie w Bernie należeli: Aleksander Ładoś – od kwietnia 1940 r. poseł pełnomocny w Bernie; jego współpracownik Konstanty Rokicki – konsul w Bernie; Stefan Jan Ryniewicz – sekretarz i kierownik Wydziału Konsularnego w Bernie; Juliusz Kühl – sekretarz poselstwa. Ze strony organizacji żydowskich ogromną rolę odegrali: Adolf H. Silberschein – działacz syjonistyczny, poseł na Sejm RP oraz Chaim Eiss – rabin, działacz Agudat Israel.

***

Również w piątek 22 marca Poczta Polska oraz Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zapraszają o godz. 12.00 do Urzędu Pocztowego nr 4 w Łodzi przy al. T. Kościuszki 5/7 na otwarcie przygotowanej przez Instytut Pamięci Narodowej wystawy „Akcja »Żegota« Polski Podziemnej”. Wystawę po raz pierwszy pokazano we wrześniu 2017 r. w Warszawie, teraz będzie przez miesiąc gościć w Łodzi, a jej otwarcia dokona Magdalena Zapolska-Downar, pracownik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Łodzi.
 „Żegota” była tajną organizacją afiliowaną przy władzach Polskiego Państwa Podziemnego. Zajmowała się ratowaniem żydowskich współobywateli, masowo mordowanych przez niemieckiego okupanta w latach II wojny światowej. Ryzykując własnym życiem, cywilni konspiratorzy ocalili z zagłady co najmniej kilka tysięcy osób.

Ekspozycja IPN, przygotowana w polsko-angielskiej wersji językowej, składa się z kilkunastu kompletów plansz. Powstała z inicjatywy zastępcy prezesa IPN dr. Mateusza Szpytmy. Autorami wystawy są dr Marcin Urynowicz i dr Paweł Rokicki.

***

Główne obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką odbędą się w niedzielę 24 marca. Tego dnia o godz. 10.00 Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi zaprosi do wspólnego złożenia kwiatów przed Pomnikiem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata Polaków Ratujących Żydów w latach niemieckiej okupacji w latach 1939-45, zlokalizowanym w łódzkim Parku Ocalałych (ul. Wojska Polskiego 83). Okolicznościowe wystąpienie na temat Polaków ratujących Żydów przedstawi dr hab. Janusz Wróbel (OBBH IPN w Łodzi).

***
Nawiązaniem do obchodów będzie również realizowany 3 kwietnia 2019 r. w ramach Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Wieluniu wykład Doroty Sieprackiej, (OBBH IPN w Łodzi), pt. Polacy ratujący Żydów (godz. 13.00, Muzeum Ziemi Wieluńskiej, ul. Narutowicza 13, Wieluń).

15.03.2019