Publikacje członków OŁ KSD
Grzegorz B. Bednarek: Jordan -Pierwszy katolicki biskup misyjny Polski ok. 940-984 r./ Curriculum vitae Jordanes. Episcopus gentium posnanensis
W roku 2018 przypada 1050 letnia rocznica mianowania na chrystianizacyjną funkcję pierwszego dla kraju Polan biskupa misyjnego Jordana, co wpisuje się w jubileuszową triadę uroczystości związanych z chrztem Mieszka I w roku 966 oraz narodzin pierwszego polskiego koronowanego króla Bolesława Chrobrego w roku 967.
Jest to więc dla nas Polaków sprawa o tyle ważna, iż tajemnicza postać pierwszego misjonarza katolickiej wiary chrześcijańskiej wśród słowiańskich plemion lechickich i polańskich zasługuje bez wątpienia na naszą pamięć. Prologiem tego krótkiego opracowania niech stanie się opowiedziany nietypowo, bo tylko na podstawie dwóch konkretnych, udokumentowanych kronikarskich dat prawdopodobny żywot tego misjonarza będącego pierwszym krzewicielem chrześcijańskiej wiary katolickiej we wczesnopiastowskiej Polsce. Tak będzie prościej zweryfikować, co o nim rzeczywiście wiemy, a czego możemy się jedynie domyślać posiadając tylko poszlaki i strzępy informacji na jego temat.
Tak naprawdę, to jedynymi znanymi z kronikarskich zapisów z jego życiorysu są bowiem tylko dwie daty. Jedna pewna, druga już dyskusyjna. Pierwsza to rok 968, kiedy Jordan został powołany jako biskup misyjny dla Poznania, lub też szerzej dla kraju Polan, bo tak chyba współcześnie należy rozumieć ten przekaz. Informację taką podał w swojej kronice dotyczącej czasów ottońskich baczny i dobrze poinformowany obserwator swoich czasów i rzetelny kronikarz epoki ottońskiej, saski biskup Merseburga Thietmar. Dlaczego to właśnie Jordan został powołany na misjonarza plemion lechickich i czy znał osobiście ochrzczonego dwa lata wcześniej księcia Mieszka, Thitmar już tego niestety nie napisał.
Kim był za młodu, skąd pochodził i co robił w życiu nasz pierwszy biskup misyjny do momentu przyjazdu na dwór Mieszka też niestety nie wiadomo.Wiadomo jedynie, że sprawował w państwie wczesnopiastowskim najprawdopodobniej swoją funkcję do roku 984, kiedy po śmierci Dobrawy i kolejnym małżeństwie Mieszka z saską księżniczką Odą, córką możnego grafa Marchii Północnej Teodryka, zastąpił go biskup o imieniu Unger przybyły w orszaku tej księżniczki na dwór piastowski.
W jakim miejscu, kiedy, jak umarł i gdzie został pochowany też niestety nic nie wiadomo. Przyjmuje się jednak, że miejscem jego pochówku jest katedra poznańska, gdzie dziś znajduje się odlana w brązie współczesna płyta nagrobna z jego wizerunkiem. Można też przypuszczać, że zmarł śmiercią naturalną, ponieważ gdyby został zamordowany przez pogan podczas swoich misji chrystianizacyjnych, to na pewno ogłoszono by go pierwszym polskim świętym jeszcze za życia Mieszka, tak jak miało to miejsce kilkanaście lat później w wypadku śmierci św. Wojciecha w Prusach i jego wręcz natychmiastowej kanonizacji.
Co działo się z biskupem Jordanem przez kilkanaście lat jego misyjnej i biskupiej posługi sprawowanej na książęcym dworze Mieszka I też niestety pokrywa popiół zapomnienia. Tutaj jedyną pewną datą wydaje się być rok 977, w którym zmarła księżna Dobrawa i można się domyślać, że to właśnie on odprawiał na Wzgórzu Lecha Gnieźnie, w ufundowanej tu przez księżnę Dobrawę rotundzie jej uroczysty pochówek. Nie odnotowano niestety tego faktu w żadnych innych współczesnych temu misjonarzowi ani niemieckich, ani rzymskich zachowanych w oryginale do dziś annałach i kronikarskich zapiskach.
Oto co w swej Kronice zapisał na temat pracy misyjnej Jordana Thietmar: Ich pierwszy biskup Jordan ciężką miał z nimi pracę zanim niezmordowany w wysiłkach nakłonił ich słowem i czynem, do uprawiania winnicy pańskiej. Datę wyboru, Jordana na biskupa Poznania potwierdziły jedynie o wiele późniejsze, bo powstałe już z odpisów w późnym średniowieczu Rocznik poznański, Spominki gnieźnieńskie oraz czeska Kronika Kosmasa,. Nie wiadomo więc też, czy rok 968 był tylko jego rokiem wyboru, czy też intronizacji, czyli bezpośredniego objęcia biskupiej funkcji w nowopowstałej diecezji i jej katedrze, która wtedy przecież w grodzie poznańskim jeszcze nie istniała.
W badaniach historii polskiej literatury i początków piśmiennictwa na ziemiach polskich biskup Jordan uważany jest również za pierwszego kronikarza spisującego po łacinie wydarzenia dat rocznych w najstarszym polskim roczniku katedralnym, który rozpoczyna się od lat 70-tych X wieku i jest zapisem o proweniencji gnieźnieńskiej. O dacie śmierci biskupa Jordana w roku 984 wspomniano właśnie w tym roczniku spisywanym jednak z innych roczników wiele wieków później. Co do tej konkretnej daty zgonu biskupa Jordana polscy historycy spierają się jednak również sytuując ją pomiędzy rokiem 982 a 984.
Tekst jest fragmentem bibliograficznej publikacji autora zatytułowanej „Biskup Jordan. Pierwszy chrystianizator Polski”. przygotowanej z okazji jubileuszu 1050-lecia wyboru biskupa Jordana na funkcję biskupa misyjnego dla kraju Polak w roku 968 , zdjęcie- autor
Wszelkie prawa autorskie i wydawnicze zastrzeżone. Wszelkiego rodzaju reprodukowanie tekstów oraz tytułu serii bez pisemnej zgody autora i wydawcy jest traktowane jako naruszenie praw autorskich łącznie z konsekwencjami prawnymi przewidzianymi w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych / Dz. U. nr 24 z 23.02. 1994 r. poz.8/ Grzegorz B. Bednarek