Za kilka dni w Akademii w Toruniu rozpoczną się zajęcia kolejnej edycji Letniej Szkoły Bractwa św. Jana Pawła II. Od kilku lat w tych spotkaniach wczytujemy się w kolejne strony książki papieskiej „Pamięć i tożsamość”.
W minionym roku rozpoczęliśmy lekturę rozdziału „Myśląc Europa…”.

W bieżącym roku zatrzymamy się właściwie przy kilku akapitach fragmentu dotyczącego ewangelizacji Europy Środkowo-Wschodniej. Św. Jan Paweł II, podobnie jak na poprzednich stronach swojej książki, wyraźnie podkreśla dwie  tradycje chrześcijańskiej Europy - wschodnią i zachodnią. W kilku zdaniach przywołuje temat, który będzie przedmiotem naszej refleksji - wielkie dziedzictwo świętych Cyryla i Metodego, świętych, których uczynił współpatronami Europy.

Podkreśla ich zasięg działalności misyjnej. Papież pisał „ci dwaj święci bracia wywarli wpływ na ewangelizacji Słowian także na terytoriach znajdujących się na północ od Morza Czarnego. Ewangelizacja Słowian bowiem, poprzez chrzest świętego Włodzimierza w roku 988, rozprzestrzeniła się na całą Ruś Kijowską, a potem stopniowo ogarnęła północne obszary dzisiejszej Rosji i dotarła aż do Uralu”.

Czytając to syntetyczne papieskie zdanie nie sposób oprzeć się domysłom uczuć, jakie kryły się za tymi słowami. Św. Jan Paweł II, wielki misjonarz współczesnego świata tak bardzo pragnął dotrzeć na teren współczesnej Rosji. Temat jego podróży – pielgrzymki do Rosji budził i budzi wiele refleksji i  spekulacji. Bardzo ciekawe zestawienie poczynił przed paru laty profesor Grzegorz Przebinda, który wydobył kilka ankiet czynionych w Rosji w różnych okresach pontyfikatu Jana Pawła II, a dotyczących jego hipotetycznego przyjazdu. Ankiety odsłaniały swoiste rozdarcie - o ile większość ankietowanych skłonna była przyjąć rzymskiego papieża, o tyle zdecydowana większość uzależniała ostatecznie zgodę na przyjazd od decyzji cerkwi prawosławnej.

Wiadomo zarazem, że jakimś substytutem pragnień papieskich (choć słowo substytut nie jest tutaj szczęśliwe) była pielgrzymka św. Jana Pawła II na Ukrainę. W czasie tej pielgrzymki podjęty został niezwykle ważny wątek przebaczenia i pojednania. Temat, który podjął jeszcze raz bardzo dobitnie św. Jan Paweł II w swoim „Przesłaniu w 60. rocznicę tragicznych wydarzeń na Wołyniu, 07.07.2003”. Pisał w nim: „Skoro Bóg przebaczył nam w Chrystusie, trzeba, aby wierzący umieli przebaczać sobie nawzajem doznane krzywdy i prosić o przebaczenie własnych uchybień, i w ten sposób przyczyniać się do budowania świata, w którym respektuje się życie, sprawiedliwość, zgodę i pokój. Ponadto chrześcijanie, wiedząc, że Bóg «dla nas grzechem uczynił Tego, który nie znał grzechu» (2 Kor 5, 21), wezwani są, by uznać błędy przeszłości, aby obudzić własne sumienia wobec obecnych kompromisów i otworzyć serca na autentyczne, trwałe nawrócenie”.

Przywołuję te słowa po to, by uzmysłowić sobie, że temat przebaczenia i pojednania jest nam wciąż zadany. Także w tej aktualnej, dramatycznej sytuacji, w której wielu zdaje się uważać, że w obliczu współczesnych tragedii jesteśmy wezwani do utraty pamięci o minionej.