Setna rocznica pierwszych wyborów parlamentarnych, trzydzieści lat umowy okrągłostołowej i wyborów kontraktowych, setna rocznica urodzin Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, dziewięćdziesiąta rocznica urodzin Anny Walentynowicz, 20. rocznica obecności w NATO – m.in. te polskie rocznice będziemy obchodzić w 2019 r.

Styczeń

80 lat temu, 2 stycznia 1939 r., w Drozdowie pod Łomżą zmarł Roman Dmowski, główny ideolog i przywódca polskiego ruchu narodowego, dyplomata, współtwórca niepodległej Polski.

125 lat temu, 8 stycznia 1894 r., w Zduńskiej Woli urodził się Maksymilian Maria Kolbe, franciszkanin, twórca klasztoru w Niepokalanowie, zmarł śmiercią męczeńską w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz.

Półtora wieku temu, 15 stycznia 1869 r., w Krakowie urodził się Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, malarz, reformator teatru; autor „Wesela”, „Nocy listopadowej”, „Wyzwolenia” i „Warszawianki”.

100 lat temu, 16 stycznia 1919 r., Ignacy Jan Paderewski został powołany na stanowisko Prezydenta Ministrów oraz jednocześnie ministra spraw zewnętrznych i delegata polskiego na konferencję pokojową w Paryżu.

100 lat temu, 26 stycznia 1919 r., odbyły się pierwsze w niepodległej Polsce wybory do Sejmu Ustawodawczego. Tego dnia wyłoniono 291 posłów z dawnego Królestwa Polskiego i części Galicji. W głosowaniu wygrał prawicowy Narodowy Komitet Wyborczy Stronnictw Demokratycznych (37 proc. głosów, 109 mandatów).

Luty

75 lat temu, 1 lutego 1944 r., żołnierze oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej w Al. Ujazdowskich w Warszawie wykonali wyrok na gen. Franzu Kutscherze, dowódcy SS i policji Dystryktu Warszawa. Była to jedna z najważniejszych akcji zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego.

30 lat temu, 6 lutego 1989 r., w Warszawie rozpoczęły się obrady okrągłego stołu.

100 lat temu, 10 lutego 1919 r., otwarto pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego. Dziesięć dni później posłowie przyjęli uchwałę o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa. Akt ten nazywany jest Małą Konstytucją.

160 lat temu, 23 lutego 1859 r., zmarł polski dramatopisarz i poeta Zygmunt Krasiński, jeden z czołowych romantyków, zaliczany do trójcy wieszczów, autor „Irydiona” i Nie-Boskiej komedii”.

Marzec

535 lat temu, 4 marca 1484 r., zmarł królewicz Kazimierz Jagiellończyk, namiestnik królewski w Koronie Królestwa Polskiego; święty Kościoła katolickiego, patron Polski i Litwy.

100 lat temu, 7 marca 1919 r., w potyczce z wojskami ukraińskimi zginął mjr Leopold Lis-Kula, żołnierz Legionów i Wojska Polskiego, uważany za jednego z najzdolniejszych i najodważniejszych polskich oficerów okresu odbudowy państwowości.

20 lat temu, 12 marca 1999 r., Polska stała się członkiem NATO.

225 lat temu, 24 marca 1794 r., Tadeusz Kościuszko złożył uroczystą przysięgę, ogłaszając tym samym akt powstania narodowego, znanego w historii jako Insurekcja Kościuszkowska.

Kwiecień

80 lat temu, 3 kwietnia 1939 r., w wyniku ran odniesionych dzień wcześniej w wyniku samobójczego strzału zmarł Walery Sławek, współtwórca Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej, żołnierz Legionów, członek Komendy Naczelnej Polskiej Organizacji Wojskowej, twórca BBWR, marszałek Sejmu i trzykrotny premier.

100 lat temu, w nocy z 19 na 20 kwietnia 1919 r., pierwsze oddziały Błękitnej Armii przekroczyły tymczasową granicę polsko-niemiecką.

100 lat temu, 21 kwietnia 1919 r., wojska polskie pod dowództwem Józefa Piłsudskiego wyzwoliły Wilno spod okupacji bolszewickiej.

100 lat temu, 29 kwietnia 1919 r., Sejm Ustawodawczy ogłosił dzień 3 maja świętem narodowym. Było to pierwsze święto narodowe ustanowione po odzyskaniu niepodległości.

Maj

5 maja 1819 r. w Ubielu urodził się Stanisław Moniuszko, kompozytor, dyrygent, autor ok. 268 pieśni, operetek, baletów i oper, m.in. najsłynniejszej polskiej opery „Halka”. W dwusetną rocznicę urodzin Sejm RP ustanowił 2019 r. Rokiem Stanisława Moniuszki.

19 maja 1919 r. w Kielcach urodził się Gustaw Herling-Grudziński, jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich XX w. Dla upamiętnienia jego postaci Sejm RP ustanowił Rok Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.

100 lat temu, 22 maja 1919 r., wojska ukraińskie zakończyły półroczne oblężenie Lwowa i wycofały się wobec ofensywy Wojska Polskiego.

Czerwiec

30 lat temu, 4 czerwca 1989 r., na podstawie umowy okrągłostołowej odbyły się pierwsze w dziejach PRL częściowo wolne wybory.

40 lat temu, 2 czerwca 1979 r., rozpoczęła się pierwsza pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski. Zdaniem wielu analityków przesłanie tej wizyty przyczyniło się do powstania w następnym roku „Solidarności”.

185 lat temu, 28 czerwca 1834 r., w Paryżu ukazało się pierwsze wydanie poematu Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”, jednego z najważniejszych dzieł polskiej literatury.

Lipiec

1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie ustanowiono unię Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, która do historii przeszła jako Unia Lubelska. Senat RP ustanowił rok 2019 Rokiem Unii Lubelskiej.

Sierpień

75 lat temu, 1 sierpnia, o 17:00 wybuchło Powstanie Warszawskie.

155 lat temu, 5 sierpnia 1864 r., na stokach Cytadeli w Warszawie został stracony dyktator Powstania Styczniowego Romuald Traugutt.

15 sierpnia 1919 r. urodziła się Anna Walentynowicz, działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ „Solidarność”. „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w uznaniu zasług Anny Walentynowicz dla utworzenia wielkiego ruchu +Solidarności+ i odzyskania przez Polskę niepodległości oraz składając hołd Jej niezłomnej postawie, ustanawia rok 2019 Rokiem Anny Walentynowicz” – stwierdzono w uchwale Sejmu RP z 20 lipca 2018 r.

100 lat temu, w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 r., wybuchło I Powstanie Śląskie. Seria zrywów polskiej ludności Górnego Śląska i Śląska Opolskiego zadecydowała o przynależności większej części tych ziem do Polski. Rok 2019 będzie też Rokiem Powstań Śląskich.

80 lat temu, 23 sierpnia 1939 r., na Kremlu podpisano tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow, który zawierał tajny protokół dotyczący podziału stref wpływów w Europie pomiędzy Niemcami a ZSRS.

Wrzesień

80 lat temu, 1 września 1939 r., Niemcy zaatakowały Polskę, dając tym samym początek II wojnie światowej.

80 lat temu, 17 września 1939 r., wypełniając ustalenia paktu Ribbentrop-Mołotow, ZSRS zaatakował Polskę.

Październik

75 lat temu, 2 października 1944 r., po 63 dniach walki przedstawiciele KG AK płk Kazimierz Iranek-Osmecki „Jarecki” i ppłk Zygmunt Dobrowolski „Zyndram” podpisali w kwaterze SS-Obergruppenfuehrera Ericha von dem Bacha-Zelewskiego w Ożarowie układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.

90 lat temu, 8 października 1929 r., w Krakowie zmarł Jacek Malczewski, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy, twórca „Autoportretu w zbroi”, serii portretów polskich pisarzy i poetów, „Wigilii na Syberii”, „Melancholii”, cyklu „Polonia”.

170 lat temu, 17 października 1849 r., w Paryżu zmarł kompozytor Fryderyk Chopin.

35 lat temu, 19 października 1984 r., funkcjonariusze IV Departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Grzegorz Piotrowski, Waldemar Chmielewski i Leszek Pękala zamordowali ks. Jerzego Popiełuszkę, duszpasterza ludzi pracy, kapelana „Solidarności”.

Listopad

575 lat temu, 10 listopada 1444 r., w bitwie pod Warną zginął król Władysław III.

80 lat temu, 13 listopada 1939 r., utworzony został Związek Walki Zbrojnej, który jako Armia Krajowa stał się największą podziemną organizacją zbrojną okupowanej Europy.

Grudzień

500 lat temu, 11 grudnia 1519 r., rozpoczęła się ostatnia wojna Polski z zakonem krzyżackim, która zakończyła się w 1525 r. tzw. hołdem pruskim.

80 lat temu, między 21 a 23 grudnia 1939 r., został zamordowany prezydent Warszawy Stefan Starzyński.

30 lat temu 29 grudnia 1989 r., Sejm PRL przywrócił nazwę państwa „Rzeczpospolita Polska” oraz godło: orła w koronie według wzoru z 1927 r.

 
Magdalena Łysiak

za:niezalezna.pl