Witamy serdecznie na stronie internetowej Oddziału Łódzkiego
Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy.

Mamy nadzieję, że ułatwimy Państwu docieranie do rzetelnej informacji. Tutaj chcemy prezentować wielkość oraz problemy naszego Kościoła, zagadnienia społeczne, cywilizacyjne, publikacje członków Stowarzyszenia, stanowiska w ważnych kwestiach. Nie będziemy konkurować w informacjach bieżących z innymi portalami (niektóre z nich wskazujemy w odnośnikach), natomiast gorąco zapraszamy do lektury wszystkich tekstów - ich aktualność znacznie przekracza czas prezentacji na stronie głównej. Zachęcamy do korzystania z odnośników: "Publikacje" i "Polecane". Mamy nadzieję na stały rozwój strony dzięki aktywnej współpracy użytkowników. Z góry dziękujemy za materiały, uwagi, propozycje.
Prosimy kierować je na adres: lodz@katolickie.media.pl

Publikacje członków OŁ KSD

Grzegorz B. Bednarek - Tur. Parafia p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła



Niewielki,   drewniany   kościółek   pod wezwaniem  św. Apostołów Piotra i Pawła w Turze należy do Dekanatu Poddębickiego  Archidiecezji    Łódzkiej,   a  wioska  w której został wzniesiony jest jedną z najstarszych w całej Ziemi Łódzkiej. Pierwsze pisane wzmianki o tutejszej parafii pochodzą z XIV wieku, i wynika z nich, że należała ona do  Archidiecezji Gnieźnieńskiej, a erygował ją, lub też odnowił, tamtejszy arcybiskup Bodzanta.

Obecny kościół  wybudowany został w roku 1754 z fundacji szlachcica Jakuba Dąbrowskiego, chorążego smoleńskiego, w miejscu starszej świątyni, która spłonęła dwadzieścia lat wcześniej. Jest to świątynia wzniesiona w stylu polskiego baroku,  na    osi   wschód-zachód. Kościół jest jednonawowy z węższym wielobocznym prezbiterium, dwoma    bocznymi     kaplicami,   kruchtą  oraz sygnaturką.   

W jego  wnętrzu  znajdują   się  trzy barokowe ołtarze. W ołtarzu głównym umieszczono   rzeźby  patronów kościoła   św. Piotra  i  Pawła, a w ołtarzach   bocznych  rzeźby św. Rozalii i Świętej Niewiasty. Najstarszym zabytkiem tutejszego kościoła jest natomiast kamienna, średniowieczna chrzcielnica pamiętająca zapewne czasy pierwszej tutejszej świątyni chrześcijańskiej  Najważniejszą  kwestią dotyczącą początków tutejszej parafii i kościoła jest natomiast jego wezwanie nawiązujące do pierwszych rzymskich Apostołów-męczenników.

Do Polski kult św. Piotra i Pawła dotarł bowiem z pierwszymi misjonarzami w X wieku w czasach panowania Mieszka I.  Pierwsza katedralna bazylika chrzcielna dla państwa Polan pod   wezwaniem   św. Apostołów  Piotra   i   Pawła  powstała   w   Poznaniu,  a  relikwie  męczeństwa św. Piotra , w postaci miecza, którym miał być ścięty przywiózł tu prawdopodobnie z samego Rzymu biskup Jordan, pierwszy udokumentowany przez kronikarzy swej epoki chrześcijański biskup misyjny na ziemiach  piastowskich.

Kościoły pod tym  wezwaniem  były w   monarchii wczesnopiastowskiej    stosunkowo  nieliczne,  a  wynikało  to z faktu, iż nadawano je najczęściej w lokalnych miejscach chrztu ludności pogańskiej i traktowano je jako lokalne chrzcielnice  nawiązując w ten sposób do  rzymskiej  tradycji  i ważności bazyliki św. Piotra i Pawła w Rzymie.  Miejsca te stawały się bowiem kolebkami chrześcijaństwa dla danej okolicy i plemion ją zamieszkujących. Do najstarszych należą archikatedra  poznańska,   bazylika   klasztoru benedyktynów w  Tyńcu  pod Krakowem,  kościoły  na grodziskach w Lądzie Koninie  i  w  Kaliszu   oraz   mało   znane wiejskie świątynie w Boleszynie, Białej, Grodzisku  nad   Nerem,  Kijach , Pilicy , pomorskich    Główczycach,   Pakosławicach    pod Opolem i w Borzykowej, których początki sięgają X i XI wieku. Być może  kościół w Turze posiada równie prastarą tysiącletnią już metrykę, jak wyżej wymienione świątynie.

Rys historyczny Ziemi Łęczyckiej


Historia osadnictwa i kultury materialnej regionu łęczyckiego sięga swoimi korzeniami czasów paleolitycznych. Najstarsze poświadczone archeologicznie ślady bytności człowieka odnalezione     zostały   w   okolicach     Góry św. Małgorzaty  i   datowane  są   na kilkadziesiąt tysięcy lat p.n.e.

W czasach neolitycznych po cofnięciu się lodowca na  tereny Doliny Berlińsko-Warszawskiej przywędrowały  plemiona rolniczo-myśliwskie, które osiedliły się na rozlewiskach Bzury i Neru. W epoce brązu istniały tu liczne kolonie osadnicze nazywane przez archeologów kulturą łużycką. Na przełomie er prowadził tędy ważny szlak handlowy łączący Bałtyk z Rzymem, a później z Bizancjum . Na początku pierwszego tysiąclecia tereny te zamieszkiwały plemiona przybyłe tu ze Skandynawii podczas wielkiej europejskiej wędrówki , która trwała do przyjścia na te tereny pierwszych Słowian.  Byli to zapewne Wandalowie i Goci.

Z tamtych też czasów pozostały liczne książęce kurhany oraz   znaleziska osad z czasów rzymskich–w Mnichu, Orenicach Ględzianówku,   Witaszewicach,   Biernatowicach,  Szczawinie i w Białej. W epoce plemiennej pomiędzy VI a VII wiekiem powstał pierwszy  łęczycki gród i stał się on zapewne głównym  grodem   dla  państewka   lokalnych Słowian, które w czasach  wczesnopiastowskich włączone zostało w skład państwa polskiego.

Historyczna  Ziemia  Łęczycka ukształtowała się  jednak dopiero w XII wieku w czasach rozbicia dzielnicowego Polski i połączona została z Ziemią Sieradzką. Początkowo ziemie tego piastowskiego księstwa weszły w skład Archidiecezji  Gnieźnieńskiej, można jednak  przypuszczać, że wcześniej terytorialny zasięg tego słowiańskiego minipaństewka  wyznaczały  pierwotnie    rzeki  Bzura,  Ner ,    Moszczenica   i    Mroga ,   a  otaczały je grody w Chropach, Czerchowie, Szydłowie, Opolu, Kterach, Zgierzu Skoszewach  i   Krzepocinku.    W    czasach     chrystianizacji i tworzenia struktury diecezjalnej w Polsce po roku 1000 tereny te podlegały arcybiskupom gnieźnieńskim. W czasach  panowania monarchii pierwszych Piastów  w  X  i  XI  wieku  zarówno  tutejsze      grodziska,  jak   i    pierwszy   klasztor     misyjny w   Tumie    położony   poza jego obrębem, stały się  jednymi  z najważniejszych miejsc młodego  państwa polskiego oraz chrystianizacyjną, militarną i religijną stolicą oddzielnego regionu, które później ukształtowało się w Ziemię Łęczycko-Sieradzką. Miejscowość   Tur  jest    bez   wątpienia    jedną z najstarszych w całym regionie.


Historia miejscowości

Po  raz   pierwszy wioska  Tur  została  wymieniona w  roku 1136 w tak zwanej złotej Bulli Gnieźnieńskiej  wydanej   przez   papieża Innocentego II w czasach panowania księcia  Bolesława    Krzywoustego. Złota Bulla jest najstarszą zachowaną w Polsce oryginalną bullą papieską, wymieniającą ponad 400 nazw miejscowości, imion poddanych i ich powinności  wymienionych   po   raz pierwszy w  języku   polskim.  Dokument wystawiony został w Rzymie   jako   potwierdzenie  wyłączności    praw własności  i użytkowania dóbr Archidiecezji Gnieźnieńskiej, do których wcześniej  zgłaszało pretensje niemieckie arcybiskupstwo magdeburskie. Poprzez to bulla stanowi  i   potwierdza   suwerenność kościoła polskiego z  epoki   Piastów  i  jego   zależność    jedynie   od   papiestwa   i  Stolicy  Apostolskiej  w  Rzymie    oraz  jest podstawą   do    badań  historycznych i językowych dotyczących dawnej Ziemi Łęczycko- Sieradzkiej.

Tym samym  Tur stał  się  jedną z 35  potwierdzonych   kronikarsko najstarszych   miejscowości z terenu dzisiejszej Ziemi Łódzkiej, których początki sięgają XI wieku. O jego ważnej randze świadczy natomiast fakt, że wymieniony został między takimi miejscowościami jak Łęczyca, Sieradz, Wolbórz, Rozprza, Spicymierz i Wolbórz, które na przełomie XI   i   XII   wieku    były ważnymi kasztelaniami i grodami.  W Bulli wymienione są również  pobliskie  wioski   Domaniew,   Uniejów,    Malanów i  Smulsko. To ostatnie było bardzo ważnym grodem granicznym Wielkopolski strzegącym od strony zachodniej przeprawy na rzece Warcie.  

Na przełomie XI i XII wieku Tur, jako wieś położony  był przy ważnej przeprawie rzecznej po prawej stronie rzeki Ner   na  strategicznym  drogowym trakcie łączącym duże piastowskie grody w Smulsku  pod   Uniejowem  i   Chropach    z  grodami w pradawnym Lutomiersku, Zgierzu, Radogoszczy i Skoszewach. W roku 1145 książę Mieszko III Stary nadał te wioskę jako swą własność książęcą opactwu w Lądzie, które było  jednym z pierwszych opactw cysterskich na ziemiach polskich. W roku 1230 Tur został wymieniony wśród ważnych posiadłości lądzkiego klasztoru jako wieś posiadająca prawo targowe i karczmy, więc najprawdopodobniej musiała tu też istnieć już wtedy kaplica.  Lokalną szlachtą był tu natomiast ród Turów herbu Kownia, który przedstawiał  na swych tarczach      trzy    srebrne   miecze    na     czerwonym    tle. W późniejszych czasach  Turowie sprawowali ważne stanowiska książęce i królewskie w Łęczycy.

Trakt drogowy, na którym znalazł się Tur prowadził  od strony Wielkopolski na wschód przez Smulsko, które strzegło   przeprawy na rzecze Warcie, do grodu w Chropach nad Nerem. W  Domaniewie   szlak   się    rozwidlał  i   z  jednej strony  biegł  na   północny   wschód    przez Budzynek, Psary  i   Opole    w   kierunku  grodów w Łęczycy  i Czerchowie. Trakt wschodni prowadził  do przeprawy na rzece Bzurze, której strzegł gród w  Zgierzu.    Po    drodze  znajdowały    się      jeszcze  osady w Brużycy i tak zwana stróża w  Nakielnicy  położone  na     przeprawie     między   rozlewiskami     Bzury i Sokołówki. Trakt północno-wschodni wiódł   przez   Dalików, Bełdów i Kazimierz  do Lutomierska.   W XII wieku tereny nad Nerem  i Wartą w   dużej  mierze   należały  do  rycerskiego rodu Leszczyców, z którego wywodził się bł. Bogumił-arcybiskup gnieźnieński, a  w   ostatnim  etapie  swojego życia pustelnik z pobliskiego Dobrowa nad Wartą.

Grzegorz B. Bednarek


Copyright © 2017. All Rights Reserved.