Za najważniejsze wydarzenie muzyczne trwającego od 14 do 18 września a organizowanego pod artystycznym kierownictwem Bogdana Toszy festiwalu Powroty – Łódź Czterech Kultur uznać trzeba występ Kwartetu Śląskiego, który w Muzeum Historii Miasta Łodzi wykonał nieznane szerzej kompozycje Szymona Laksa, Joachima Mendelsona i Romana Padewskiego - kompozytorów niemal zupełnie zapomnianych i w naszym życiu koncertowym dotąd nieobecnych. Warto przypomnieć, że wywodzący się z warszawskiej rodziny żydowskiej Szymon Laks (1901-1983), po odbyciu studiów kompozytorskich i dyrygenckich w stołecznym konserwatorium wyjechał do Paryża, gdzie uzupełniał wiedzę w tamtejszej uczelni muzycznej, dopracowując się mocnej pozycji w kręgach artystycznych. W czasie wojny internowano go a następnie wywieziono do Auschwitz. Wojnę przeżył, lecz twórczość muzyczną zakończył w latach sześćdziesiątych, poświęcając się odtąd pracy publicystycznej i literackiej.
Joachim Mendelson (1897-1943) miał podobne, co Laks, pochodzenie. W warszawskim Instytucie Muzycznym kształcił się w dziedzinie kompozycji, po pierwszej wojnie rozszerzał edukację w Berlinie. Przebywał następnie w Paryżu. Powrócił do Warszawy i od 1935 roku był wykładowcą teorii muzyki w konserwatorium. Podczas wojny zamordowano go, wraz z rodziną, najprawdopodobniej w warszawskim getcie.
Wielkim talentem odznaczał się, działający do wybuchu wojny w Poznaniu, absolwent tamtejszego konserwatorium oraz muzykologii na Uniwersytecie Poznańskim, Roman Padewski (1915-1944), polski pianista, skrzypek, kompozytor, dyrygent i recenzent muzyczny. Brał udział w kampanii wrześniowej, po ucieczce z niewoli przybył do Warszawy, gdzie uczestniczył m.in. w tajnym życiu muzycznym. Zginął jako podporucznik AK w Powstaniu Warszawskim.
Łódzki koncert obejmował prezentację trzech dzieł tychże twórców, dzieł osadzonych w stylistycznym nurcie neoklasycyzmu, mających wszakże wyraźne cechy indywidualne. Kontrapunktycznym linearyzmem, uwzględniającym elementy centralizacji brzmieniowej, odznacza się czteroczęściowy, V Kwartet smyczkowy Laksa z roku 1963. Słowiańska melodyka i pewne wpływy Debussy’ego w warstwie harmonicznej charakteryzują I Kwartet smyczkowy Mendelsona - trzyczęściową kompozycję powstałą około roku 1925. Natomiast dwuczęściowy, II Kwartet smyczkowy Padewskiego, powstały w latach 1940-42, zawiera zarówno pewne odniesienia do Berga, jak i barokowej polifonii - poprzez rozbudowanie do rozmiarów epickich cyklu toccaty i fugi.
Kwartet Śląski grał w składzie: Szymon Krzeszowiec – I skrzypce, Arkadiusz Kubica – II skrzypce, Łukasz Syrnicki – altówka i Piotr Janosik – wiolonczela. Interpretacje okazały się znakomite, warsztatowo wzorcowe, ujmujące idealnym współdziałaniem muzyków w kameralistycznym dialogowaniu i kształtowaniu spójnego, szlachetnego brzmienia we wszystkich planach dynamicznych i artykulacyjnych. Przekonująco oddany został klimat poszczególnych utworów i ich części.
Warto wspomnieć, że całkiem niedawno Kwartet Śląski nagrał - po raz pierwszy w historii fonografii - wykonane w ramach łódzkiego festiwalu utwory dla wytwórni EDA Records realizującej serię „Poland Abroad”. Płyty, jeszcze „ciepłe”, dosłownie w ostatniej chwili dotarły z Kassel na miejsce koncertu (traktowanego w związku z powyższym jako krajowa promocja krążka) i można je było kupić.