W ostatnim czasie w mediach są nagłaśniane wypowiedzi radykalnych polityków znanych z  głoszenia skrajnie antykościelnych, populistycznych haseł. Zmieniający swoje przekonania jak kameleon, przypominający Papkina z komedii Fredry błazen, wydawca wyróżniającej się prostactwem  i zakłamaniem antykościelnej gazety apostata, przypominająca Babę-Jagę głosicielka aborcyjnej ideologii, to tylko niektóre postacie tej grupy. Są to przede wszystkim fanatycy laicyzmu, ideologii powiązanej z systemami totalitarnego ateizmu, usiłującymi narzucić antyreligijną wizję świata jako własną koncepcję Dobra. Dążą oni do marginalizacji chrześcijaństwa i chrześcijan, stopniowego ograniczania, aż do całkowitej likwidacji obecności religii w życiu publicznym. Oznacza to niesprawiedliwą dyskryminację ludzi wierzących, czyli ogromnej większości naszego społeczeństwa, czyniąc ich w praktyce obywatelami drugiej kategorii i uderzając w podmiotowość  naszego katolickiego społeczeństwa. A przecież chrześcijanie nie mogą zapomnieć o nakazie Chrystusa: „Idąc nauczajcie wszystkie narody…”. Chrześcijanie wezwani do nowej ewangelizacji muszą przeciwstawić się agresywnemu laicyzmowi różnych wyalienowanych ze społeczeństwa grupek, które prędzej czy później utopią się w potokach produkowanej przez siebie brudnej piany, choć dysponują  potężnymi środkami finansowymi, ogromną przewagą w dziedzinie mediów i wsparciem międzynarodowych popleczników.

Od inauguracji pontyfikatu bł. Jana Pawła II  wiele wspólnot kościelnych zmaga się z prądami sekularyzacji, z narzucaniem wizji sprywatyzowanej religii, jednocześnie   promując obecność religii w społeczeństwie, kwestionując neutralność państwa wobec wartości, formułując przy tym na nowo utrwalone do tej pory rozróżnienie między sferą publiczną a prywatną. Nowe spojrzenie na rolę religii jako fundamentu społeczeństwa przyniosła wiedza o funkcji  wrogich religii ideologii, które najpierw przyczyniły się do osłabienia religii, lecz później wspierały panowanie systemów totalitarnych. Zwłaszcza XX wiek zrodził totalitaryzmy, które dążąc do całkowitej kontroli nad społeczeństwem, o wiele skuteczniej zabijały wolność niż stare systemy opierające się na religiach. Wykluczanie religii i pomijanie jej roli w życiu społeczeństw i narodów wynika z przyjęcia nieadekwatnej idei świeckości/laickości/, nie liczącej się z pamięcią historyczną i żywą tradycją narodów europejskich.

Ta utrwalona często jako powierzchowny stereotyp wersja myśli laickiej nie uznaje konstruktywnej publicznej roli religii ulegając swoistej błędnej wizji życia „jak gdyby Bóg nie istniał”.  Tymczasem według wielu historyków religia odgrywa centralną rolę w powstawaniu i trwaniu cywilizacji.  Rdzeniem, z którego wyrasta każda kultura, jest otwarcie się na tajemnicę Boga/Possenti/. W rzeczywistości bowiem religie i Kościoły w ramach społeczeństwa obywatelskiego posiadając podmiotowość prawną i historyczną przez swoje propozycje są zdolne oddziaływać na życie publiczne. Historyczny świat, w którym zrodziło się przekonanie, że każde oblicze ma godność ludzką i ludzkie przeznaczenie to świat chrześcijaństwa. Polityce i społeczeństwu nadal są potrzebne żywotne impulsy ze strony chrześcijaństwa. Po dwóch tysiącach lat chrześcijaństwo ma nie tylko za sobą przeszłość, ale i ma przed sobą przyszłość: zadanie niesienia światu światła Ewangelii. Oczywiście nie chodzi tutaj o zapewnienie przywilejów dla własnej religii, ale o włączenie zaczynu inspiracji chrześcijańskiej w służbę na rzecz dobra wspólnego i pokoju. To stwierdzenie nabiera szczególnej aktualności w kontekście współczesnych problemów wielokulturowego społeczeństwa; kryzysu świadomości chrześcijańskiej i  ekspansji islamu oraz społecznej i moralnej anomii.

Nowe rozumienie świeckości otwartej na rolę Kościoła i religii pojawiło się także w związku z zapotrzebowaniem, aby państwo wzmacniało więź społeczną, regulowało problemy wielokulturowości i zróżnicowania etnicznego, by nawiązywało przyjazną relację z Kościołem, by rozumiało demokrację w jej związku z człowiekiem, nauką i życiem. Kwestia świeckości przesuwa się z zagadnienia świeckości państwa na zagadnienie świeckości demokracji i w coraz większej mierze dotyczy etycznych i racjonalnych podstaw społeczeństwa obywatelskiego. Nieaktualny staje się także postulat odsunięcia spraw ostatecznych, czyli “wzięcia Pana Boga w nawias” i skoncentrowania się na dziedzinie spraw doczesnych. Ciągle bowiem pojawiają się problemy przekraczające przyjęte procedury i odnoszące się do spraw fundamentalnych, zwłaszcza do dziedziny prawdy. Także racjonalizm i oczekiwanie rozwiązania problemów przez naukę okazuje się nieskuteczne.

Sytuację opisuje wypowiedź E.W. Böckenförde`a o zsekularyzowanym państwie opartym na fundamentach, których ono samo nie jest w stanie gwarantować. Odnosi się to także do zsekularyzowanej myśli publicznej. Obecnie rodzi się wiele pytań dotyczących człowieka, natury ludzkiej, etyki, co uzasadnia dążenie do tworzenia podstaw demokracji i państwa świeckiego przez właściwe odwołanie się do etyki, antropologii i prawa naturalnego. Konieczne jest ustawiczne łączenie wiedzy naukowej i argumentacji ontologicznej oraz  porzucenie pozytywistycznego poglądu, iż państwo nie podlega żadnemu wyższemu prawu i samo jest źródłem wszelkiego prawa, upatrując w prawie naturalnym zagrożenie dla autonomii i rodzaj klerykalizmu.

Dlatego laicka rola współczesnego państwa ma być odmienna: nie powinno ono drogą przymusu narzucać poglądów części społeczeństwa pozostałym obywatelom, gdyż należy  uszanować autonomię sumienia. Może jedynie pełnić rolę arbitra, troszcząc się jedynie, by nikt nie narzucał swojej koncepcji życia innym. W ten sposób pytanie o laickość przekształca się w pytanie o kształt neutralności światopoglądowej państwa.  Pojęcie laickości ukształtowane jako składnik nowoczesnego świata jest związane z kontekstem  ustrojów szanujących wolność sumienia swoich obywateli. Laickość ze względu na uwarunkowania historyczne kojarzy się z właściwie rozumianym z punktu widzenia dobra społecznego rozdziałem Kościoła i państwa.