Komunizm cofnął procesy narodowotwórcze. Nie w tym sensie, że część naszego narodu przestała się określać jako Polacy, ale w tym, że z faktu polskości przestało cokolwiek wynikać. Polskość powoli staje się (poza językiem) zjawiskiem bezobjawowym. W znacznej mierze zniknęły polskie powinności i obowiązki narodowe.